แถลงการณ์ เรียกร้องให้รัฐเคารพสิทธิในกระบวนการยุติธรรม ต่อผู้ปฎิเสธไม่เข้าร่วมกระบวนการตาม ม.21

มูลนิธิผสานวัฒนธรรม วันที่ 3 ธันวาคม พ.ศ. 2555

แถลงการณ์ เรียกร้องให้รัฐเคารพสิทธิในกระบวนการยุติธรรม และสิทธิการปล่อยตัวชั่วคราวต่อผู้ปฎิเสธไม่เข้าร่วมกระบวนการตามมาตรา 21 พรบ. ความมั่นคง

เมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2555 เวลา 10.00 น. นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรีเป็นประธานการประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) และมีมติขยายต่ออายุ พ.ร.บ. ความมั่นคงในพื้นที่ในเขต 4 อำเภอในจังหวัดสงขลา และอำเภอแม่ลาน จ.ปัตตานี ไปอีกเป็นระยะเวลา 1 ปี โดยรัฐบาลมุ่งหวังว่าการใช้กฎหมายความมั่นคงประกอบกับกฎหมายอาญา ตามบทบัญญัติในมาตรา 21 ตาม พรบ. ฉบับดังกล่าวมาประชาสัมพันธ์อย่างกว้างขวางเพื่อนำไปใช้การแก้ไขปัญหาสำหรับประชาชนที่หลบหนีการจับกุมทั้งที่มีหมายจับ และไม่มีหมายจับตามกฎหมาย

โดยทางหน่วยงานความมั่นคงเล็งเห็นว่าการให้โอกาสกับประชาชนที่หลบหนีจากการถูกตั้งข้อสงสัย หรือหลงผิด จะเป็นการช่วยระงับเหตุการณ์การก่อความไม่สงบ สามารถควบคุมสถานการณ์และแก้ไขปัญหาความไม่สงบในพื้นที่ดังกล่าวได้

มูลนิธิผสานวัฒนธรรมมีความเห็นว่าการดำเนินการตามมาตรา 21 พรบ. ความมั่นคงฯ นั้นต้องมีความโปร่งใส และตรวจสอบได้ และหากผู้ต้องหารายใดปฏิเสธไม่เข้าสู่กระบวนการอบรมตามมาตรา 21 โดยจะนำพยานหลักฐานพิสูจน์ความบริสุทธิ์ตามกระบวนการยุติธรรมปกติ สิทธิขั้นพื้นฐานโดยเฉพาะสิทธิในการปล่อยชั่วคราวจะเป็นการให้โอกาสแก่ผู้ต้องหาในการหาพยานหลักฐานเพื่อพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของตนได้อย่างเต็มที่

โดยปัจจุบันมีบุคคลที่ปฎิเสธเข้าสู่กระบวนการตามมาตรา 21 จำนวนอย่างน้อย 5 ราย ถูกดำเนินคดี และไม่ได้รับสิทธิในการประกันตัวและถูกควบคุมตัวระหว่างการพิจารณาคดีในเรือนจำกลางสงขลาและเรือนจำนาทวี

พรบ. ความมั่นคงฯ เป็นกฎหมายที่มีความเข้มข้นระดับรองลงมาจาก พรก. ฉุกเฉิน และ พรบ. กฎอัยการศึก ที่ประกาศใช้ในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้ทุกอำเภอ (ยกเว้นอำเภอแม่ลาน จังหวัดปัตตานี) แต่บทบัญญัติ และระเบียบปฏิบัติที่ให้อำนาจเจ้าหน้าที่รัฐปฏิบัติหน้าที่แตกต่างไปจากกฎหมายที่บังคับใช้ทั่วไป โดยมีมาตรการตามบทบัญญัติในมาตรา 16 ที่ระบุว่า “กระทำเพื่อประโยชน์ในการป้องกันแ ละปราบปราม ระงับ ยับยั้งและแก้ไขหรือบรรเทาเหตุการณ์”

อีกทั้งมีมาตรา 18 ที่สามารถออกข้อกำหนดต่าง ๆ ที่จำกัดสิทธิของบุคคลขั้นพื้นฐานได้ตามที่กฎหมายพิเศษให้อำนาจไว้ ตลอดระยะเวลา 3 ปีที่ผ่านมาการใช้ พรบ. ความมั่นคงฯ ในพื้นที่จังหวัดสงขลา และระยะเวลาเกือบ 2 ปีในการใช้ พรบ. ความมั่นคงในพื้นที่ อ.แม่ลาน จ.ปัตตานี การก่อเหตุร้าย และความรุนแรงในพื้นที่ประกาศ พรบ. ความมั่นคงมีอัตราลดลงตามลำดับซึ่งอาจเป็นแนวทางที่รัฐบาลนำมาพิจารณาประกอบการยกเลิก พรก. ฉุกเฉิน และ พรบ. กฎอัยการศึกในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้ ได้ในอนาคต

ซึ่งสอดคล้องกับข้อเท็จจริงที่ว่ามาตรการการบังคับใช้กฎหมายพิเศษที่ผ่านมาทั้ง พรบ. กฎอัยการศึก และ พรก. ฉุกเฉิน ที่รัฐบาลมุ่งเน้นเป็นนโยบายทางกฎหมายเพื่อนำการแก้ไขปัญหาของรัฐบาลไม่สามารถพิสูจน์ได้ว่ามีส่วนทำให้รัฐสามารถรักษาความสงบเรียบร้อย รวมทั้งรักษาชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นกว่าการใช้มาตรการทางกฎหมายปกติทั่วไป

อย่างไรก็ตามทางมูลนิธิฯ เห็นว่าเมื่อมีการประกาศใช้ พรบ. ความมั่นคงฯ ต่อเป็นระยะเวลา 1 ปีตั้งแต่วันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2555 ถึงวันที่ 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2556 ภาครัฐหรือหน่วยงานด้านนโยบายควรจัดให้มีการอบรมความรู้ทางกฎหมาย การประชาสัมพันธ์แก่ประชาชนเพื่อเข้าใจถึงสิทธิ และหน้าที่ตาม พรบ. ความมั่นคง รวมถึงการจัดอบรมให้ความรู้แก่บุคคลากรทั้งด้านความมั่นคง และบุคคลากรในกระบวนการยุติธรรมที่เกี่ยวข้องกับการบังคับใช้ พรบ. ความมั่นคง

เพื่อให้เจ้าหน้าที่ฝ่ายปฏิบัติได้เข้าใจมาตรฐานการดำเนินการ รวมถึงสาระสำคัญและเจตนารมณ์ของการบังคับใช้กฎหมายฉบับดังกล่าวนี้อย่างถ้วนถี่ และรับทราบแนวทางการดำเนินการร่วมกันอย่างเป็นเอกภาพ อันเป็นการป้องกันมิให้มีการบังคับใช้ที่อาจจะก่อให้เกิดความสับสนแก่ประชาชนที่ถูกบังคับใช้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการนำบทบัญญัติในมาตรา 21 ที่ให้อำนาจเจ้าหน้าที่ กอ.รมน. ตามที่ได้รับมอบหมายจากผู้อำนวยการ กอ.รมน. สามารถนำเสนอต่อศาลให้ยุติการดำเนินอาญาต่อผู้ต้องหาที่มอบตัวหรือที่เจ้าหน้าที่เห็นว่าได้กระทำความผิดเกี่ยวกับความมั่นคงฯ เพราะหลงผิดหรือรู้เท่าไม่ถึงการณ์ได้ โดยมีเงื่อนไขให้ผู้ต้องหาต้องเข้ารับการอบรมเป็นเวลาไม่เกิน 6 เดือนทั้งนี้กระบวนการอาญาดังกล่าวต้องผ่านการตรวจสอบของศาล ซึ่งปรากฏว่าที่ผ่านมามีประชาชนผ่านขั้นตอนของการอบรมตามกระบวนการตามมาตรา 21 สำเร็จเพียง 2 รายเท่านั้น

ทั้งนี้ ปัญหาส่วนหนึ่งอาจเกิดจากความรู้ ความเข้าใจในการบังคับใช้โดยเฉพาะในขั้นตอนของการคัดเลือก และคัดกรองบุคคล รวมทั้ง การขาดความร่วมมือจากภาคประชาสังคมที่ทำงานด้านการส่งเสริมสิทธิมนุษยชน และการให้ความช่วยเหลือทางกฎหมายที่ยังเห็นว่าขั้นตอนตามมาตรา 21 ยังต้องมีการปรับปรุง เพื่อป้องกันมิให้การบังคับใช้กฎหมายดังกล่าวนำไปสู่การละเมิดสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเคารพต่อสิทธิในกระบวนการยุติธรรม ดังนี้ทางมูลนิธิผสานวัฒนธรรมมีข้อเสนอดังนี้

1. แนวทางขั้นตอนตามมาตรา 21 พรบ. ความมั่นคงฯ จะบังคับใช้แก่เฉพาะบุคคลที่มีพยานหลักฐานอันเชื่อได้ว่าเกี่ยวข้องกับการกระทำความผิดจริง และกระทำไปโดยการหลงผิดเท่านั้น อีกทั้งผู้ต้องหาจะต้องยอมรับและยอมกลับใจยินยอมเข้าสู่ขั้นตอนตามมาตรา 21 โดยสมัครใจทุกขั้นตอน
2. กระบวนการดำเนินการตามมาตรา 21 นั้นต้องมีความโปร่งใสและตรวจสอบได้ และหากผู้ต้องหารายใดปฏิเสธไม่เข้าสู่กระบวนการอบรมตามมาตรา 21 โดยจะนำพยานหลักฐานพิสูจน์ความบริสุทธิ์ตามกระบวนการยุติธรรมปกติ สิทธิขั้นพื้นฐานโดยเฉพาะสิทธิในการปล่อยชั่วคราวจะเป็นการให้โอกาสแก่ผู้ต้องหาในการหาพยานหลักฐานเพื่อพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของตนได้อย่างเต็มที่

ทั้งนี้จะทำให้การบังคับ พรบ. ความมั่นคง เป็นแนวทางหรือทางออกให้ประชาชนมีความเชื่อมั่นต่อแนวนโยบายของรัฐและหันมาให้ความร่วมมือกันเพื่อสร้างสันติภาพให้เกิดขึ้นในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้

ข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อ พรเพ็ญ คงขจรเกียรติ โทร. 02-6934939